B) Perbahasan tentang hal-hal akidah pada zaman Abbasiah amat banyak sehingga mewujudkan pelbagai bentuk akidah yang tidak pernah ada pada
zaman Nabi s.a.w, serta pada zaman generasi awal para sahabat r.a. Perbahasan-perbahasan yang timbul itu telah melahirkan satu ilmu baharu
yang dikenali dengan nama ilmu kalam. Sebab kemunculan ilmu kalam di dorong oleh faktor-faktor dalaman dan luaran.
FAKTOR DALAMAN
1) Pada zaman Nabi s.a.w al-Qur'anulkarim telah pun menyentuh perihal beberapa kumpulan dan agama yang tersebar ketika itu. Al-Qur'an
menyentuh perihal kumpulan-kumpulan tersebut dengan tujuan menyeru ke arah tauhid yang sebenar. Justeru, al-Qur'an telah menolak
hujah-hujah yang dikemukakan oleh kumpulan dan agama terbabit. Memandangkan al-Qur'an sendiri menyentuh perihal aliran dan kepercayaan yang
salah dan menolak hujah-hujah mereka, maka secara langsung para ulama umat Islam menuruti teknik al-Qur'an itu untuk menolak hujah golongan
yang menyanggahi akidah Islam sebenar, Justeru, setiap kali golongan yang menyanggahi itu memberikan hujah-hujah dalam bentuk baru, maka
umat Islam pun memperbaharui teknik penolakan hujah terhadap mereka.
2) Bermula dari zaman Nabi s.a.w sehingga berakhirnya zaman Umawi keimanan umat Islam bersih daripada unsur-usur perdebatan. Apabila umat
Islam selesai melakukan pebukaan negeri-negeri Islam di merata dunia, dan kedudukan mereka menjadi stabil dan kukuh, maka mereka mula
menceburkan diri dalam bidang pemikiran dan pengkajian. Keadaan ini membawa kepada timbulnya kepelbagaian persepsi terhadap kepelbagaian
pendapat dan mazhab yang ada.
3) Perselisihan dalam soal politik merupakan punca timbulnya perselisihan dalam hal agama, sehingga menjadikan kumpulan-kumpulan politik
sebagai puak-puak yang membawa pandangan masing-masing dalam sesetengah persoalan keagamaan. Daripada kumpulan Imam Ali r.a muncul kumpulan
Syi'ah, manakala golongan yang tidak setuju majlis tahkim di kalangan tentera-tentera Sayyidina Ali r.a telah membentuk satu kumpulan yang
dikenali dengan nama Khawarij. Manakala kumpulan yang tidak suka kepada perselisihan umat Islam itu sesetengahnya menjadi punca kewujudan
kumpulan Murjiah.
FAKTOR LUARAN
1) Setelah pembukaan negeri-negeri Islam selesai, maka ramailah yang memeluk Islam daripada kalangan penganut agama yang pelbagai, sama ada
Yahudi, Nasrani, Dahri (Atheis) dan selainya, Sesetengah daripada mereka telah menzahirkan pandangan yang ada dalam agama asal mereka dengan
dicampur-adukkan dalam agama baru yang mereka anuti (Islam).
2) Kumpulan-kumpulan yang lahir daripada kalangan umat Islam yang terawal, khususnya kumpulan Muktazilah, tujuan utama mereka ialah untuk
mempertahankan agama ini (Islam) dan menolak pandangan yang dikemukakan oleh golongan yang menyanggahi, yang mana ketika itu negeri-negeri
Islam terdedah kepada pelbagai kefahaman. Setiap pihak berusaha membuktikan bahawa pandanganya adalah betul, dan menyalahkan pandangan
selain mereka. Golongan Yahudi dan Nasrani telah menjadikan ilmu falsafah sebagai senjata mereka. Maka untuk menghadapi ancaman pengaruh
Yahudi dan Nasrani dalam soal akidah, kumpulan Muktazilah pun mempelajari falsafah dengan tujuan mempertahankan agama ini (Islam) menggunakan
senjata yang sama digunakan oleh pihak yang menyerang mereka.
3) Ahli kalam yang cenderung kepada falsafah dan mantiq telah memaksa mereka (umat Islam) mempelajari ilmu tersebut dengan tujuan untuk
menolak kekeliruan yang terdapat dalam ajaran falsafah tersebut.
